Migrena je česta vrsta primarne glavobolje koja je genetski determinisana, sa najčešćim početkom u mladosti ili ranom odraslom dobu  Ovaj klinički sindrom karakterišu glavobolja specifičnih osobina i udruženi simptomi. Osnovni podaci iz anamneze koji ukazuju na migrenu su mučnina, fotofobija i onesposobljenost, udružene sa glavoboljom. Tipična migrenska aura koja se javlja tokom ili prethodi glavobolji je patognomoničan znak migrene, ali se javlja u samo 15-30% pacijenata. Migrena bez aure je najčešci podtip migrene, javlja se u oko 85% bolesnika sa migrenom i često je menstrualno povezana1,2.

Dijagnostički kriterijumi za postavljanje dijagnoze migrene bez aure1

A Najmanje 5 ataka koji ispunjavaju kriterijume B-D

B Atak glavobolje traje 4-72 sata (nelečen ili neuspešno lečen)

C Glavobolja ima bar dve od navedenih osobina:

  1. Unilateralna lokalizacija
  2. Pulsirajući kvalitet
  3. Umeren ili jak intenzitet bola
  4. Pogoršanje pri obavljanju rutinskih fizičkih aktivnosti ili izbegavanje istih zbog

glavobolje (kao što je penjanje uz stepenice)

D Tokom glavobolje prisutno je bar jedno od navedenog:

  1. Mučnina sa ili bez povraćanja
  2. Fotofobija i/ili fonofobija

E Ne može se pripisati drugom poremećaju

Od migrene boluje 6-8% muškaraca i 15-18% žena, a njom su najviše onesposobljene osobe starosti od 35 do 45 godina.  Migrena se oko tri puta češće javlja u žena u odnosu na muškarce i ovaj odnos koji postoji od puberteta, održava se i po završetku reproduktivnog perioda. Migrena je često povezana sa drugim bolestima, pre svega kardiovaskularnim, psihijatrijskim i poremećajima spavanja.  Kvalitet života osoba sa migrenom je često značajno narušen usled uticaja bolesti na sve sfere života, porodične, društvene i radne3.

Procenjuje se da u opštoj populaciji zemalja Zapadne hemisfere 12% odraslih i 5% do 10% dece boluje od migrene.  Među bolesnicima pregledanim u jednicama primarne zdravstvene zaštite, bolesnici sa migrenom brojniji su od onih sa astmom, hipertenzijom i dijabetesom. Najveća prevalencija migrene beleži se u populaciji srednjeg životnog doba, između 25-te i 55-godine, dobu najveće produktivnosti za većinu odraslih4,4. Iako napadi glavobolje postaju ređi posle 50-te godine života, migrena nije retka bolest u kasnom srednjem, niti u starijem dobu.  Studijom AMS (American Migraine Study) II, utvrđeno je da je oko 20% žena u šestoj, i oko 8% žena u sedmoj deceniji života, imalo bar jedan migrenski napad tokom prethodne godine. Bar jedan migrenski napad tokom prethodne godine zabeležen je u 7%, odnosno 3% muškaraca odgovarajućeg životnog doba6.  Prevalencija migrene posle 60-te godine smanjuje za oko 50%,  pri čemu je migrena dva do tri puta češća u starijih žena u odnosu na starije muškarce7.  

Prema klasama onesposobljenosti bolešću, formiranim tokom Studije globalnog opterećenja bolešću Svetske zdravstvene organizacije, jaka migrenska glavobolja, pri kojoj bolesnik „trpi jak bol i prikovan je za krevet”, je stanje sa većom onesposobljenošću u odnosu na slepilo, unipolarnu veliku depresivnu epizodu i paraplegiju, a nalazi se u istoj klasi onesposobljenosti sa aktivnom psihozom, demencijom i kvadriplegijom8. U studijama kojima je ispitivano opterećenje bolešću u bolesnika sa migrenom, utvrđeno je da je u 67% bolesnika produktivnost tokom rada u kući smanjena za bar 50%, a 59% bolesnika je tokom poslednja tri meseca zbog migrenskog napada propustilo bar jednu socijalnu ili porodičnu aktivnost. Takođe, 51% bolesnika navodi za bar 50% smanjenu produktivnost tokom migrenskog napada na radnom mestu ili u školi, 31% njih je tokom prethodna tri meseca zbog glavobolje propustilo bar jedan dan na poslu ili u školi, dok je 32% prijavilo izbegavanje planiranja aktivnosti iz straha od otkazivanja u slučaju migrenskog napada . Sposobnost normalnog obavljanja aktivnosti smanjena je u 75% bolesnika sa migrenom, pri čemu 50% obolelih prijavljuje značajnu onesposobljenost ili su primorani da legnu i odmore se tokom napada glavobolje9.    

I pored prepoznavanja socijalnog, kliničkog i ekonomskog značaja migrene, pokazatelji dijagnostikovanja i lečenja migrene su i dalje niski. U AMS (American Migraine Study) II studiji, od bolesnika koji su ispunjavali dijagnostičke kriterijume za migrenu, samo 48% je ikada prethodno imalo postavljenu dijagnozu od strane lekara, a manje od 50% je koristilo propisanu terapiju6.  Pokazano je i da je od 39% bolesnika koji su ispunjavali kriterijume za uvođenje profilaktičke terapije, samo 12,4% koristilo profilaktički agens u vreme ispitivanja9.  

Većina bolesnika sa migrenom zahteva terapiju, simptomatsku ili specifičnu, za prekid napada glavobolje. Cilj ove terapije podrazumeva potpuno povlačenje simptoma i potpunu funkcionalnost u roku od dva sata od njene primene, što sa primenom nespecifične terapije nije uvek ostvarivo. Iz tog razloga, bolesnicima u kojih je indikovana, specifična antimigrenska terapija triptanima ne bi trebalo da bude uskraćena. Ukoliko je i pored primene najbolje terapije za prekid napada kontrola simptoma i dalje nezadovoljavajuća, savetuje se primena profilaktičke terapije, najčešće tokom 4-6 meseci, sa ciljem da se smanji broj napada glavobolje.

  1. Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS). The international classification of headache disorders, 3rd edition. Cephalalgia. 2018 Jan;38(1):1-211.
  2. Glavobolja / (priredila radna grupa za izradu vodiča, rukovodilac Jasna Zidverc-Trajković) – 2.izd.-Beograd: Srpsko lekarsko društvo 2021 (Nacionalni vodič za lekare u primarnoj zdravstvenoj zaštiti / Ministarstvo zdravlja republike Srbije, Republička stručna komisija za izradu i implementaciju vodiča u kliničkoj praksi).
  3. Steiner TJ, Scher AI, Stewart WF, et al. The prevalence and disability burden of adult migraine in England and their relationships to age, gender and ethnicity. Cephalalgia. 2003 Sep;23(7):519-27.
  4. Stovner L, Hagen K, Jensen R, et al. The global burden of headache: A documentation of headache prevalence and disability worldwide. Cephalalgia 2007; 27:193-210.
  5. Stovner IJ, Zwart, J-A, Hagen K, et al. Epidemiology of headache in Europe. Eur J Neurol. 2006 Apr;13(4):333-45.
  6. Lipton RB, Stewart WF, Diamond S, Diamond ML, Reed ML. Prevalence and burden of migraine in the United States: Data from the American Migraine Study II. Headache 2001; 41:646-657.)